Pinksteren is het feest van de Geest. Daar is natuurlijk heel veel over te zeggen, maar misschien is er nog wel meer over te vragen. Bijvoorbeeld waarom we de Geest als duif afbeelden. Van alle vogels werd het uitgerekend de duif. Niet dat ik daar iets op tegen heb, wie ben ik, maar de duif is nou niet bepaald de mooiste, de elegantste of de intelligentste onder de gevederde dieren. Elke duivenmelker zal me ongetwijfeld ogenblikkelijk de les willen lezen na het lezen van deze diskwalificerende woorden. Dat zal zeker terecht zijn, maar als teken van de Geest had ik toch een meer kleurrijke vogel verwacht. Een puttertje, een ijsvogel of desnoods een dwergpapegaai was een aardig alternatief geweest, toch? Waarom dan een duif?
Bijbelse bronnen
De enige vogels die in de tempel geofferd werden, waren duiven (Lev 1:14). Het geeft in elk geval aan dat de duif niet zomaar een vogel was. Verder komt de duif nog op een aantal meer plekken in de Bijbel voor. De duif met de olijftak in de snavel uit het verhaal van Noach is denk ik het meest bekende voorbeeld. De Bijbelteksten geven alleen weinig antwoord op mijn vraag waarom we de Geest als duif afbeelden. Natuurlijk, het is een Bijbels beeld. De Geest daalt als een duif neer op Jezus na zijn doop in de Jordaan. Ik ga er alleen vanuit dat dit niet zomaar een toevallig gekozen beeld is, maar dat daar een goede reden voor was. De Bijbel levert in dit geval geen bevredigend antwoord op mijn vraag.
Andere bronnen
Ik werp het net dus even wat verder uit om te kijken welke informatie dan naar boven komt. In het oude Egypte was de duif met de naam Ba een vogel van de ziel. Opvallend is dat ook Joodse graf-inscripties een beeld schetsen van de duif als drager van de ziel (Dicitonary of Deities and Demons in the Bible). De duif als symbool bij het feest van de bezieling is dan nog niet zo raar. Alleen komt de duif niet voor in het Pinksterverhaal. Het beeld is dus mooi, maar is hier dus wel een te vroeg getrokken conclusie. Ik ga dus nog even terug naar Jezus’ doop in de Jordaan.
In het Midden Oosten waren er verschillende legendes bekend. De duif speelde in die legendes een belangrijke rol bij de kroning van een vorst en misschien in dit verband nog wel belangrijker; bij de verkiezing van mensen (Gero, 1976). Waarom nu specifiek een duif in dit Bijbelse verhaal? Ik denk dat het teruggrijpt op bekende verhalen uit die tijd. Maar stel me nu niet de vraag hoe de duif daar dan weer terecht is gekomen. Wellicht dat het iets te maken heeft met het feit dat duiven ook op het slagveld gebruikt werden om boodschappen over te brengen. Maar dat is meer een enthousiaste gok, dan dat ik het zeker weet.
